کردارەکانی بەرزکردنەوەی تەندروستی و بەرگری لە نەخۆشی
- ئایسلەند ئەوەندەی تیشکی خۆر نییە. هەمووان ڕادەسپێردرێت ڤیتامنی D بخۆن ڕۆنی جەرگی ماسی یان حەب/کەپسوولی ڤیتامین D). ژەمەدەرمانی ڕاسپێردراوی ڕۆژانە گرێدراوی تەمەنە.
- چارەسەرکەرانی جەستەیی(فیسیۆتراپەکان) /Sjúkraþjálfararهەم لە نەخۆشخانەکان و هەم لە نۆرینگە ئەهلییەکان ئیش دەکەن. ئەوان ئازاری ماسوولکە و ئێسقانەکان چارەسەر دەکەن. ڕەوانەکردنی پزیشک بۆ پسپۆڕی چارەسەرکەری جەستەیی(فیسیۆتراپ) دەکرێ و پاشان بیمەی پزیشکی ڕێژەیەکی بەرچاو لە تێچوونەکان لەخۆ دەگرێت.
- لە بنکەکانی لەشجوانی و نۆرینەگە ئەهلییەکان دەکرێ چارەسەرکەری بە مەساج و ڕاهێنانی تەندروستی بدۆزییەوە.
- گرووپی پیاسەکردن لە شوێنە جیاوازەکانی ئایسلەند چالاکن. ئەوان سەربەخۆیانە وەک بەشێک لە تیمی وەرزشی یان ئەنجومەنەکانی پیاسەکردن بەڕێوەبەرایەتی دەکرێن، www.utivist.is وwww.ferdafelagid.is
- بۆ یارمەتی دان دەربارەی دڵەڕاوکە و ئاڵۆزی دەرونی خولیایی خەڵک خۆیان سەردانی پزیشکانی دەروونی دەکەن ئیشی لەسەر دەکەن
- نۆرینگەکانی چارەسەری دەروونی ڕاوێژکاری هەروەها ڕاوێژی هاوسەرگیری و ڕاوێژکاری خێزانیش پێشکەش دەکەن.
- بیمەی چارەسەری ئایسلەند ("Sjúkratryggingar Íslands") تێچوونی چارەسەری دەروونی تایبەتمەندانەی کەسێک ناداتەوە.
- لەگەڵ ئەوەشدا دەکرێ پەیوەندی بکەیت بە سەندیکا و یەکێتیەوە یان خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی شارەوانی و داوای یارمەتی ماڵی بکەیت.
- دەروونناسەکان لە بنکەکانی تەندروستی چارەسەری و نەخۆشخانەکانیش لەبەردەستن.
- لە ئایسلەند بنکەی لەشجوانی زۆر هەیە. ئەوان دەستڕاگەیشتن بە کەرەستەی وەرزشی و کۆمەڵێک لە پۆلەکانی لەشجوانی دەڕەخسێنن.
- ڕۆیشتن بۆ یانە بۆ ژنان و پیاوان لە ئایسلەند ئاساییە.
- مەلە بەشێکە لە کلتووری ئایسلەند، بۆ ژنان و پیاوان و منداڵان. زۆربەی خەڵک هەموو ڕۆژێ بۆ دیدار دۆستان و برادەران و چاتکردن لە حەوزەکانی ئاو گەرمدا دەڕۆنە مەلەوانگە. زۆربەی کۆچبەران- بۆ نموونە ژنان- بەشداری دەکەن لە مەلەوانگەکانی مەلە لە ئایسلەند و ئەوەیان زۆر پێخۆشە!
- وەرزشی هەوایی لە ئاودا هەیە لە زۆربەی مەلەوانگەکان و لەناو کەسانی بەساڵاچوودا لایەنگری هەیە.
- مەلەوانگەکانی مەلە حەوزی ئاوی گەرم، حەوزی ماساج و گەرماوی هەڵمیان هەیە.
- مەلە چالاکییەکی تەندروستە، بەڵام ئەگەر لە دەوەی ئاوی گەرمیشدا پشوو بدەیت، هەر خۆشە.
- ئایسلەند سکرنینگی ڕێکخراو بۆ شێرپەنجەی زارکی منداڵدان و شیرپەنجەی مەمک پێشکەش دەکات.
- سکرنینگی شێرپەنجەی زارکی منداڵدان لە ژنان لە بنکەکانی چارەسەری سەرتاسەری وڵات ئەنجام دەدرێت. سستەر و مامانەکان نموونە هەڵدەگرن.
ژنانی 23-29 ساڵ هەر سێ ساڵ جارێک پێشنیار دەکرێت سکرنینگ بکرێن.
ژنانی تەمەن 30-65 ساڵ هەر 5 ساڵ پێشنیار دەکرێ پێیان سکرنینگ بکرێن. - Landspítalinnلاند سپیتالی بە هەماهەنگی نەخۆشخانەی Akureyri ("Sjúkrahúsið á Akureyri") چاودێری بۆ سکرنینگی شێرپەنجەی مەمک ئەنجام دەدات.
- سکرنینگی شێرپەنجەی مەمک هەر دوو ساڵ جارێک بۆ ژنانی تەمەن 40-75 ساڵ ئەنجام دەدرێت.
- لەڕێگەی پۆستەوە بانگهێشتنامەکانی سکرنینگ دەنێردرێن و دەشکرێ بە شێوەی ئەلیکترۆنی www.island.is لە بەشی "لاپەڕەکانم" ("mínar síður") لەبەردەست بێت.
- دەرئەنجامەکان دەکرێ بە شێوەی ئەلیکترۆنی لەبەردەست بێت لە www.island.is („mínar síður") www.heilsuvera.is . . ڕاستەوخۆ پەیوەندی دەکرێت لەگەڵ ژنان، ئەگەر هۆکار هەبێت بۆ ئەمە.
- دەکرێ بانگهێشتنەکان، پێشاندانە بەشداربووەکان و دەرئەنجامەکانی سکرنینگ سەیر بکرێن لەسەر www.heilsuvera.is, ، هەم کاتێک ئەنجامەکان سرووشتییە و هەم کاتێک کە هۆکاری زیاتر هەیە بۆ هەڵسەنگاندن.
- شێرپەنجەی ڕێخۆڵەی گەورە لە ژنان و پیاوان و شێرپەنجەی پڕۆستات (لە پیاوان)دا باوە و پێویستە لە 50 ساڵدا بۆ ئەوە سکرنینگ ئەنجام بدرێت.
- لە ئایسلەند بەستنی پشتێنی سەلامەتی بەزۆرییە.
پشتێنی سەلامەتی لە ڕووداوەکانی هاتوچۆدا گیانی زۆر کەس ڕزگار دەکات. - بەپێ یاسا، منداڵان دەبێ هەمووکات لە کورسی سەیارەدا بن و گونجاو لەگەڵ کێش و تەمەنی ئەوان بێت.
- کاتی لێخوڕینی پاسکیل منداڵان دەبێ کڵاوی سەلامەتی بەکار بێنن.
- فوسفۆر(ڕیفلەکتۆر) لەسەر پاڵتۆ و جانتا لە وەرزی زستان، بۆ منداڵان و بەتەمەنەکان پێویستە.
تەندروستی عەقڵی یان خود دەروونی یارمەتی
ژمارەی فریاگوزاری 112 و www.112.is (چاتی ئۆنلاین)
- هێڵی ڕێنمای خاچی سوور هەردەم کراوە، نهێنی و بەخۆڕایی.
پەیوەندی بکە بە ژمارە 1717 و چاتی ئۆنلاین لەڕێگەی www.1717.is. - ڕێکخراوەی پیتاwww.pieta.is, چالاکی دەکات بۆ یارمەتیدان بۆ بەرگری لە خۆکوژی و زیانگەیاندن بە خۆ و بۆ پاڵپشتی کەیسی تری خزم و کەس.
ڕەقەم تەلەفۆن 5522218 ، هەموکات کراوەیە. - یەکێتی تەندروستی دەروونی ئایسلەند ("Geðhjálp")www.gedhjalp.is, تەلەفۆن 5701700 لە یەکێتی تەندروستی دەروونی ئایسلەند، ڕاوێژکارانی ڕاهاتوو خزمەتگوزاری بەخۆڕایی پێشکەش کەسانێک دەکەن نەخۆشی عەقڵیان هەیە و و خزمی نزیکی ئەوانن. ڕاوێژکاران دەبێ بە تەواوەتی نهێنێتی بپارێزن.
- هوگارئاپڵ/ Hugarafl. ڕێکخراوەیەکی ناحکوومییە، پێکهاتووە لە کەسانێک تووشی قەیرانی تاکەکەسی بوون و خەریکە چاک دەبنەوە.
ئیشی بەکۆمەڵی جیاواز. www.hugarafl.is تەلەفۆن 4141550.
یارمەتی ئالوودەیبوون
- SÁÁ. چارەسەری هۆگری بە کهوول و مادە هۆشبەرەکان. بۆ پیاوان، ژنان و هەرزەکاران. خزمەتگوزاری دەروونی بۆ منداڵانی تووشبوو بە کهول. www.saa.is ڕەقەم تەلەفۆن ٥٣٠٧٦٠٠
- AA ، www.aa.is ئەنجومەنی پیاوان و ژنانە بۆ ڕزگاری لە ئەلکهۆلیسم.
- ڕەقەم تەلەفۆنی فریاگوزاری ئەنجومەنی AA:
8951050 بۆ ناوچەی ڕێکیاڤیکی گەورە، تەلەفۆن: ٨٤٩٤٠١٢ ئاکورەیری و تەلەفۆن: 7775504 ڕەیکیانس. دانیشتنەکانی AA لە سەرتاسەری ئایسلەند بەڕێوە دەچێت. - سەبارەت بە توندوتیژی لەناو پەیوەندی خێزانیدا و پاڵپشتی، سەردانی بەشی 3 بکە.
منداڵ و بنەماڵەکان
تەندروستی باش لە ئاڵتون باشترە
- ئەمانە پاڵپشتی تەندروستی جەستەیی و دەروونی دەکەن:
- باش خەوتن
- خواردنی خۆراکی تەندروست و بەهێز
- وەرزش و بەهێزکردنی لەش
- پیاسەکردن هەموو ڕۆژێ بڕۆ دەرەوە- زستانانیش هەوڵ بدە تیشک بەکار بێنیت.
- وریای سترێس و پاراستنی هاوسەنگی بە لە ژیاندا
- باش بیرکردنەوە
- بەدیهێنانی پەیوەندی تەندروست لەگەڵ هاوڕێ و خێزان
- ئەنجام دانی ئەو شتەی چیژ دەبەخشێت بە کەسێک
- پەروەردەکردنی ڕۆحی خۆت
- جگەرە نەکێشان
- دوور بوون لە کهوول