کۆمەڵگای دیمۆکراسی و خۆشگ

لە جاڕنامەی جیهانی مافی مرۆڤ

• هەموو سەربەست و یەکسان لەدایک دەبن. بێ جیاوازی لە ڕەنگ ، نەژاد، ڕەگەز، زمان، بڕوا، ئایین یان بڕوای تر، هەمووان مافیان یەکسانە.
• هەمووان مافی ژیان، سەربەستی و ئاسایشی تاکەکەسی هەیە. نابێ کەس بەدیل بگیرترێت، کەس بۆی نییە مرۆڤێکی تر بفرۆشێتەوە یان بکڕێت.
• هەمووان بۆیان هەیە پاداشتی دادوەرانە و گونجاو وەربگرن. دایک و منداڵ شایستەی چاودێری تایبەتن.
• هەمووان لە هەمبەر کۆمەڵگا و هاووڵاتیاندا خاوە ماف و بەرپرسن.
• کەس نابێ سەرەڕۆیانە، دەستبەسەر بکرێت یان لە وڵات دوور بخرێتەوە. هەمووان بۆیان هەیە بە یەکسانی تەواو دادگاییکردنی دادوەرانە و ئاشکرایان بۆ بکرێت لە لایەن دادگای سەربەخۆ و بێ لایەنەوە.
• هەمووان مافی هاووڵاتیان هەیە و کەس بێبەش ناکرێت لە هاووڵاتیبوون.

دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپا

• دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپا(ECHR) ساڵی 1959 بەپێی ڕێککەوتنامەی نێودەوڵەتی ئەورووپایی مافی مرۆڤی دانا. ئایسلاند ئەم ڕێککەوتنامە نێودەوڵەتییەی ساڵی 1950 لە ئایسلاند واژۆ کرد و ساڵی 1994 لە ئایسلاند بە یاسا پابەند بوو.
• ئەم ڕێککەوتنامە نێودەوڵەتییە پێداگری مافی ژیان و سەربەستییە. مافی بەدواداچوونی دادپەروەرانە و گشتی؛ قەدەغەکردنی ئەشکەنجە، مافی هەرێمی تاکەکەسی و سەربەستی دەربڕین ڕاوبۆچوون، ئایین و پێکەوەبوون.
• زۆربەی مافە مرۆڤە دیاریکراوەکان لە لایەن ڕێککەوتنامەی نێودەوڵەتی و یاساکانی ئایسلاند و هەروەها یاسای بنەڕەتی ئایسلاندەوە دەپارێزرێن.

وتەی بێزارکەر

• وتەی بێزارکەر هەر جۆرێک بێت، وێنە یان شێوەی تری پەیوەندی کە دەبێتە هۆی بڵاوکردنەوە یان ورووژاندنی ڕق و بێزارکردن دژ بە کەس یان کەسانی تر کە سەر بە گرووپێکی تایبەتن.
• وتەی بێزارکەر مرۆڤ ئازار دەدات و لەوانەیە ئاکامی جیدی بۆ تاک و گرووپەکان بەدواوە بێت.
• بەپێی یاسای سزادانی ئایسلاند، وتەی بێزارکەری گشتی وەک هەر زمانێکی بێزارکەر یان جیاکاری، دژ بە تاک یان گرووپەکان بەپێی ئایین، نەتەوە، نەژاد، ڕەنگ، ڕەچەڵەک، کەسایەتی سێکسی یان ڕەگەز دەناسرێت و سزای دارایی یان زیاتر لە 2 ساڵ بەندیخانەی هەیە.

ڕاى پێشينە(لەخۆرایی حوکم دان)

• ڕاى پێشينە ئەو دادوەریانەن خەڵک دەیکەن کاتێک تەنیا لە یەک لایەنی بابەتەکەن و یان کاتێک بۆ شتێک لەوەپێش بڕیار دەدرێت.
• ڕاى پێشينە زۆرجار بەدی دێت بە هۆی نەزانین یان ترس لە شتی نوێ یان بێگانە کە خەڵک لە مێدیا یان کۆمەڵگادا دەکەونە بەردەمێوە.
• هەم ئەو کەسانەی لەوەپێش لە کۆمەڵگادا دەژین و هەم ئەو کەسانەی دێنە ناو کۆمەڵگای نوێ لەوانەیەوە لەخۆرایی حوکم بدەن.
• بە زیاتربوونی بەشداربووان و ڕوانگەی تاکە جیاوازەکان لە زۆربەی قۆناغەکانی ژیاندا دەکرێ پەرە بدرێت بە تێگەیشتنی تاکەکان و ڕاى پێشينە کەم بێتەوە.
• بۆ هەموو کەسانی تەندروست باشە سەیری دەروون بکەن و بزانن کاتی بینین یان تاقیکردنەوەی شتی نوێ دەتوانن ڕاى پێشينە و دەمارگرژی دەستنیشان بکەن. ئەوکاتە دەکرێ قووڵتر وەشوێن زانیارییەکان بکەویت و پرسیار بکەیت.